شتر مرغ طلای سیاه کویر
محمد یوسفی پرورش دهنده شتر مرغ در منطقه سیستان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: منطقه سیستان به‌ویژه در دل کویر، پتانسیل‌های نهفته‌ای دارد. شترمرغ به دلیل سازگاری فوق‌العاده‌اش با شرایط سخت منطقه، نیاز آبی کم و بازدهی بالا در تولید گوشت و محصولات دیگر (مثل چرم و پر)، یک انتخاب منطقی بود. ما آن را «طلای سیاه کویر» می‌نامیم، چون اقتصادی مقاوم و پایدار را برای ما به ارمغان آورده است.

وی افزود: بزرگترین چالش‌های ما تأمین نهاده‌های تخصصی (مثل دان و واکسن‌های خاص)، نوسانات قیمت بازار که پیش‌بینی سود را دشوار می‌کند و مهم‌تر از همه، مسائل مربوط به زیرساخت‌های حمل و نقل برای رساندن محصولات به بازارهای دورتر کشور با حفظ کیفیت است. اگر دولت در زمینه تسهیل صادرات و تثبیت قیمت نهاده‌ها کمک کند، می‌توانیم تولید را چندین برابر کنیم.

یوسفی در پایان گفت: هدف ما فراتر از تولید صرف گوشت است. ما به دنبال ایجاد یک زنجیره ارزش کامل هستیم. یعنی استفاده از تمام اجزای این پرنده؛ از گوشت با ارزش گرفته تا چرم مرغوب برای صنایع لوکس و حتی استفاده از پوسته تخم‌مرغ در صنایع هنری. رؤیای ما این است که نام سیستان را نه فقط با خشکسالی، بلکه با بزرگترین و باکیفیت‌ترین محصولات شترمرغ جهان بشناسند.

 سیستان قطب تولید گوشت خام بدون ارزش افزوده
مهدی حسینی معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: در حال حاضر، منطقه سیستان دارای ۱۰ واحد فعال در زمینه پرورش شترمرغ است که ظرفیت قابل‌توجهی را ایجاد کرده‌اند.

وی افزود: سه واحد از این مزارع، واحدهای توأم (مولد) هستند که ظرفیت ۲۰۰ قطعه شترمرغ مولد و دو هزار و ۸۲۵ قطعه پرواری را دارند و همچنین هفت واحد دیگر صرفاً برای پرورش پرواری فعال هستند که ظرفیت آن‌ها دو هزار و ۵۰ قطعه می‌باشد.

معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: پتانسیل تولید گوشت و تخم شترمرغ در سیستان و بلوچستان بسیار خوب است و ظرفیت تولید ما معادل ۵۷۱ تُن گوشت و شانزده هزار و ۵۰۰ عدد تخم شترمرغ در سال است.

اقلیم سیستان فرصت‌ها و محدودیت‌ها
حسینی گفت: شترمرغ حیوانی است که به طور طبیعی به آب‌وهوای گرم و خشک عادت دارد و اقلیم سیستان مزایای زیادی برای پرورش آن فراهم می‌کند یکی از این مزایا آب‌وهوای گرم و خشک است که این اقلیم به دلیل گرمای بالا و رطوبت پایین، برای شترمرغ‌ها کاملاً مناسب است.

وی ادامه داد: فضای باز و زمین‌های وسیع یکی دیگر از مزایای منطقه سیستان است، در سیستان زمین‌های زیادی وجود دارد که نیاز شترمرغ به فضای باز و حرکت زیاد را تأمین می‌کند. در این میان شرایط خشک تا حدی از شیوع برخی بیماری‌های مشترک با دام‌های دیگر نیز جلوگیری می‌کند.

معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان در کنار همه مزایای منطقه سیستان محدودیت‌هایی را هم عنوان و اظهار کرد: گرمای بسیار شدید تابستان به‌ویژه تأثیر منفی بر مولدها و تولید تخم آن‌ها می‌گذارد، و سرمای زمستان نیز نیاز به تمهیدات خاص محافظتی دارد.

وی گفت: دسترسی به آب کافی برای نوشیدن و نگهداری، در منطقه‌ای با منابع آب محدود، یک چالش است و طوفان‌های گردوغبار و بادهای شدید نیز می‌توانند آرامش و سلامت شترمرغ‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند.

حسینی مطرح کرد: به علت خشکی مراتع، مدیریت تغذیه و فراهم‌کردن مکمل‌های غذایی لازم ضروری است.

مقاومت نژاد غالب شترمرغ آفریقای جنوبی در برابر بیماری‌ها
معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان عنوان کرد: در سیستان، نژاد غالب، شترمرغ آفریقای جنوبی که به آن گردن آبی (Blue Neck) نیز گفته می‌شود، پرورش داده می‌شود. هرچند گاهی نژاد کانادایی هم دیده شده است. این انتخاب منطقی است، زیرا این نژاد بومی مناطق گرم آفریقاست و توان تحمل گرما، کم‌آبی و اقلیم خشک سیستان را دارد این نژاد در مدت‌زمان کوتاهی به وزن کشتار می‌رسد که برای بازگشت سریع سرمایه مهم است.

حسینی تصریح کرد: با پرورش شترمرغ آفریقای جنوبی می‌توان گوشت کم‌چرب و پوست باکیفیت بالا تولید کرد که برای بازارهای چرم مهم است در این میان این نژاد مقاومت خوبی در برابر بیماری‌های بومی منطقه دارد.

حمایت‌های دولتی و زیرساخت‌های تأمین نهاده
وی گفت: توسعه و پرورش شترمرغ در منطقه سیستان در اولویت برنامه‌های ماست و از فعالان حمایت خواهد شد.

معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان بیان کرد: یک برنامه جامع باهدف ارتقای منابع پروتئینی و اشتغال‌زایی روستایی طراحی کرده‌ایم که تعهد به تأمین زیرساخت‌های تولید و احداث و تکمیل واحدهای پرورش در قالب آن پیگیری شده است. مبالغی برای توسعه این صنعت در سالیان اخیر اختصاص داده شد که اجرای طرح توسعه و احداث واحدهای پرورش را تسهیل کرد.

حسینی در ادامه اظهار کرد: برنامه‌هایی برای ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی و سنتی، شامل راه‌اندازی بزرگ‌ترین طرح پرورش منطقه در شهر جدید رامشار (هامون) در دستور کار است.

تسهیلات بانکی و تأمین نهاده‌های خوراکی
وی افزود: به‌صورت دوره‌ای تسهیلاتی جهت تأمین سرمایه ثابت و در گردش پرورش‌دهندگان در نظر گرفته می‌شود و برای تأمین نهاده‌های خوراکی، پرورش‌دهندگان شترمرغ می‌توانند بر اساس تعداد قطعه و از طریق شرکت پشتیبانی امور دام، به‌صورت ماهیانه از طریق سامانه بازارگاه، سهمیه نهاده‌های اصلی (مانند ذرت و لوبیاروغنی) را دریافت کنند.

روند صدور مجوز و آموزش متقاضیان
معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: فرایند صدور مجوزها با همکاری مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان، سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی و پس از بازدیدهای کارشناسی و تأیید شرایط آغاز می‌شود. این مراحل شامل صدور موافقت اصولی و پروانه تأسیس، ساخت‌وساز، و در نهایت صدور پروانه بهره‌برداری است. همچنین، دوره‌های آموزشی موردنیاز با همکاری سازمان نظام‌مهندسی، مرکز آموزش شهید خیابانیان، معاونت بهبود تولیدات دامی و بسیج سازندگی در حال انجام است.

مشکلات کلیدی و دغدغه‌های تولیدکنندگان
حسینی گفت: به‌رغم این حمایت‌ها مشکلات و چالش‌های بسیاری بر سر راه پرورش‌دهندگان شترمرغ در سیستان وجود دارد. اصلی‌ترین چالش فقدان صنایع فراوری و کشتارگاه صنعتی است سیستان و بلوچستان فاقد کشتارگاه‌های صنعتی تخصصی، واحدهای بسته‌بندی، دباغی پوست، تولید روغن و دیگر صنایع فراوری است. این خلاء باعث می‌شود ارزش افزوده محصول به‌شدت کاهش‌یافته و بازار فروش محدود بماند.

بازار ناپایدار و نبود حمایت دولتی مستمر
وی ادامه داد: عدم وجود بازار مشخص و سازمان‌یافته برای محصولات و نبود حمایت‌های دولتی مستمر، پرورش‌دهندگان را مجبور به فروش با قیمت‌های پایین‌تر می‌کند و نیز خوراک موردنیاز شترمرغ (ذرت و لوبیاروغنی) غالباً وارداتی بوده و هزینه زیادی به تولیدکننده تحمیل می‌کند که حتی منجر به تعطیلی برخی واحدها شده است.

معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان مطرح کرد: بانک‌ها عمدتاً تسهیلات را پس از بهره‌برداری یا تکمیل زیرساخت‌ها و با درخواست وثیقه‌های سنگین ارائه می‌دهند که مانع اصلی تولیدکنندگان نوپا است.

حسینی ادامه داد: نیاز بالای تغذیه‌ای شترمرغ بالغ (حدود سه کیلوگرم غذا در روز) و رفتارهایی مثل «پرخواری» ناشی از استرس، نیازمند مدیریت دقیق و تخصصی است و مصرف گوشت شترمرغ در بازار داخلی هنوز پایین است و بازار هدف محدود است.

وی گفت: پوست و پر شترمرغ که می‌توانند به محصولات چرمی و تزیینی باارزش افزوده بالا تبدیل شوند و به دلیل نبود واحدهای فراوری مناسب، مورداستفاده قرار نمی‌گیرند. این امر درآمد بالقوه سیستان و بلوچستان را از بین می‌برد و محصولات باکیفیت پایین‌تر وارد بازار می‌شوند.

بهداشت دام و آینده صنعت
معاون بهبود تولیدات دامی سیستان و بلوچستان در پایان خاطرنشان کرد: کنترل بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها با همکاری اداره دامپزشکی به‌طورجدی پیگیری می‌شود و برنامه‌های واکسیناسیون دوره‌ای برای محافظت شترمرغ‌ها در برابر بیماری‌های واگیردار مانند نیوکاسل و آنفلوانزا اجرا می‌شود و کارشناسان دامپزشکی به‌صورت منظم از مزارع بازدید می‌کنند. همچنین، آموزش‌های لازم در خصوص تشخیص علائم اولیه بیماری، قرنطینه و ضدعفونی به بهره‌برداران ارائه می‌گردد.

گوشت شترمرغ به دلیل عدم آشنایی عمومی، هنوز نتوانسته جایگاه مطلوبی در سبد مصرفی خانوار پیدا کند و سرمایه‌گذاران نگران بازگشت سرمایه خود هستند. کارشناسان تأکید می‌کنند که تحقق چشم‌انداز صادراتی به بازارهای مجاور، نیازمند یک جهش فناورانه در بخش فراوری است؛ در غیر این صورت، این ظرفیت تولیدی ارزشمند، به دلیل عدم دسترسی به زنجیره ارزش کامل، همچنان از دستیابی به حداکثر پتانسیل اقتصادی خود بازخواهد ماند.

انتهای خبر/