زبان سیستانی، با لهجه‌ها و گویش‌های متنوع خود، یکی از گنجینه‌های زبانی ایران به شمار می‌رود که در حفظ اصالت و بیان فرهنگ غنی منطقه سیستان نقش بسزایی دارد. ادبیات شفاهی و مکتوب سیستان، از قصه‌ها و افسانه‌های عامیانه گرفته تا اشعار و متون تاریخی، دریچه‌ای رو به سوی باورها، ارزش‌ها و جهان‌بینی مردم سرزمین سیستان می‌گشاید.
هنر نیز در سیستان جلوه‌های گوناگونی یافته است؛ از دستبافته‌های رنگارنگ و سفالگری گرفته تا موسیقی مقامی و هنرهای نمایشی، همگی بیانگر خلاقیت و ذوق هنری مردمان دیار سیستان هستند. سیستان در طول تاریخ، به ویژه در دوران پیش از اسلام و سپس در دوران اسلامی، نقش مهمی در حفظ و انتقال میراث فرهنگی ایران ایفا کرده و با جذب و تلفیق فرهنگ‌های مختلف، توانسته هویتی منحصر به فرد را برای خود و ایران رقم بزند.
سیستان به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تمدنی برای ایران، ارزشی بی‌بدیل دارد. شناخت عمیق‌تر منطقه سیستان، نه تنها به درک بهتر ریشه‌های تمدن ایرانی کمک می‌کند، بلکه راهگشای حفظ و احیای این میراث گرانبها برای نسل‌های آینده خواهد بود. اهمیت حفاظت و معرفی هرچه بیشتر این میراث، امری حیاتی است؛ چرا که سیستان، با تمام ابعاد تاریخی، فرهنگی و تمدنی خود، بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ملی ایران است و شناخت آن، سرمایه‌ای سترگ برای آینده ایران زمین به شمار می‌رود.
سرزمین سیستان، همانند نگینی درخشان، همواره در تاریخ ایران تابیده و خواهد تابید و بر ماست که از این گنجینه حفاظت کرده و شکوه و عظمت آن را به جهانیان نشان دهیم.
قباد همدست فعال فرهنگی شهرستان هامون در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون» بیان‌کرد: سیستان با قدمتی چند هزار ساله، نه‌تنها در تاریخ ایران بلکه در تاریخ تمدن جهانی جایگاه ویژه‌ای دارد و میراث‌فرهنگی، آیین‌ها، هنرهای محلی و ادبیات شفاهی مردم آن، نشانه‌ای روشن از تداوم تمدن غنی دیار سیستان است.وی افزود: سیستان را باید به‌عنوان یکی از گهواره‌های تمدنی ایران زمین شناخت. این خطه با قدمتی چند هزار ساله، نه‌تنها در تاریخ ایران، بلکه در تاریخ‌تمدن جهانی جایگاه ویژه‌ای داشته است؛آثار باستانی، روایت‌های حماسی و آیین‌های اصیل مردم این سرزمین گواه روشنی بر عمق تمدنی آن هستند.فعال فرهنگی شهرستان هامون گفت: مردم سیستان همواره به مردانگی،مهمان‌نوازی و غیرت شهرت داشته‌اند. در طول تاریخ، این ویژگی‌ها نه‌تنها در روابط اجتماعی بلکه در فرهنگ عامه، هنرهای محلی و ادبیات شفاهی آنان انعکاس یافته است؛ از شاهنامه فردوسی گرفته تا افسانه‌های محلی، همگی از قهرمانی‌ها و روح آزادگی مردمان این دیار حکایت می‌کنند.
وی ادامه داد: فرهنگ سیستان فرهنگی پویا و زنده است؛ اگرچه ریشه در گذشته‌های بسیار دور دارد، اما هنوز در زندگی امروز مردم جاری است. پوشش سنتی، موسیقی محلی، آئین‌های مذهبی و حتی لهجه شیرین سیستانی، همه نشانه‌هایی از تداوم این میراث ارزشمند هستند. ما وظیفه داریم این فرهنگ را نه فقط حفظ، بلکه به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
فعال فرهنگی شهرستان هامون تصریح کرد: سیستان در طول تاریخ مهد پرورش بزرگان و فرهیختگان بسیاری بوده است. از رستم، پهلوان ملی ایرانیان که در شاهنامه نماد دلاوری و قدرت است، تا عارفان، شاعران و دانشمندانی که از دیار سیستان برخاسته‌اند. سیستان نه‌تنها خاک حاصلخیز کشاورزی، بلکه سرزمین بارور فرهنگ و اندیشه است.
وی تأکید کرد: یکی از نکات مهم در فرهنگ سیستان، پیوند عمیق آن با طبیعت است. مردمان منطقه سیستان در کنار رود هیرمند و در دل دشتی پهناور زیسته‌اند و همین ارتباط با طبیعت، در شکل‌گیری باورها، آیین‌ها و سبک زندگی آنان نقشی اساسی داشته است.
فعال فرهنگی شهرستان هامون در پایان خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه به فرهنگ و تمدن بومی خود هستیم. توسعه پایدار تنها باتکیه‌بر ریشه‌ها و اصالت‌های فرهنگی ممکن خواهد بود. سیستان گنجینه‌ای از فرهنگ و تمدن است و اگر به‌درستی معرفی شود، می‌تواند سرمایه‌ای ملی و حتی جهانی باشد.
علی میرشکاری کارشناس سنجش و ارزشیابی تحصیلی اداره آموزش و پرورش شهرستان هامون در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: سیستان با پیشینه‌ای کهن، نه‌تنها یک جغرافیا بلکه هویتی تاریخی و فرهنگی است که آثار هنری، گویش و آیین‌های مردم آن نشان‌دهنده استمرار تمدن و همبستگی اجتماعی در این منطقه است.وی افزود: سیستان تنها یک جغرافیا نیست؛ بلکه یک هویت تاریخی و فرهنگی است. سیستان با پیشینه‌ای کهن، از دوران باستان تا امروز نقش مهمی در شکل‌گیری تمدن ایرانی ایفا کرده و همواره به‌عنوان یکی از مراکز پایداری و مقاومت شناخته شده است.کارشناس سنجش و ارزشیابی تحصیلی اداره آموزش و پرورش شهرستان هامون گفت: یکی از ویژگی‌های مهم مردم سیستان، روحیه تعاون و همبستگی اجتماعی آنان است. در شرایط سخت خشکسالی‌ها و بحران‌های طبیعی، همسایگی و یاری‌رساندن به یکدیگر همیشه جزو شاخصه‌های این مردم بوده است و باعث شده تا زندگی اجتماعی در این منطقه همواره پویا باقی بماند.
وی ادامه داد: نکته مهم دیگر در فرهنگ سیستان، جایگاه خانواده و احترام به بزرگ‌ترهاست. ساختار خانواده در سیستان هنوز اصالت خود را حفظ کرده و همین موضوع به انتقال سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی از نسلی به نسل دیگر کمک شایانی کرده است. مراسم‌های سنتی همچون عروسی‌ها، آیین‌های مذهبی و جشن‌های محلی، نمونه‌های روشنی از این پیوستگی فرهنگی هستند.
کارشناس سنجش و ارزشیابی تحصیلی اداره آموزش و پرورش شهرستان هامون تصریح کرد: فرهنگ زبانی سیستان نیز بسیار ارزشمند است. گویش سیستانی بخشی از هویت ملی ما است که در خود واژگان کهن فارسی را حفظ کرده است. حفظ و ترویج گویش سیستانی نه‌تنها وظیفه فرهنگی ما، بلکه میراثی است که باید به آیندگان منتقل شود. اگر امروز در مدارس به آموزش و آشنایی کودکان با گویش سیستانی توجه شود، بخش مهمی از فرهنگ زبانی کشور حفظ خواهد شد.
وی افزود: سیستان علاوه بر میراث‌فرهنگی، در حوزه هنرهای سنتی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. صنایع‌دستی چون سوزن‌دوزی، سفالگری و بافته‌های محلی نه‌تنها مظهر هنر زنان و مردان دیار سیستان است، بلکه نمادی از ذوق و خلاقیت مردمی است که حتی در شرایط سخت زندگی، زیبایی‌آفرینی را فراموش نکرده‌اند.
کارشناس سنجش و ارزشیابی تحصیلی اداره آموزش و پرورش شهرستان هامون گفت: یکی دیگر از جنبه‌های مهم فرهنگ سیستان، نقش دین و باورهای مذهبی در زندگی مردم است. مراسم‌های مذهبی، آیین‌های عزاداری و بزرگداشت‌های ملی و دینی، همواره با شور و خلوص قلبی در سیستان برگزار می‌شود و نشان‌دهنده ایمان عمیق مردم سیستان است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه امروز سیستان با مشکلاتی چون کم‌آبی و مهاجرت روبه‌روست، اما باور دارم که ریشه‌های عمیق فرهنگی مردم همچنان استوار است. اگر به فرهنگ و تمدن سیستان توجه شایسته شود، دیار سیستان می‌تواند الگویی برای همبستگی ملی و احیای ارزش‌های اصیل ایرانی باشد.
سیستان با تکیه بر قدمت تمدنی باستانی و جایگاه تاریخی جهانی خود به‌عنوان یکی از گهواره‌های تمدن ایران شناخته می‌شود. منطقه سیستان شاهد همبستگی اجتماعی قوی و روحیه تعاون در میان مردم خود بوده است که این ویژگی‌ها در کنار حفظ گویش محلی غنی و واژگان کهن فارسی بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ملی را تشکیل می‌دهند.
هنرهای سنتی متنوع و صنایع‌دستی خلاقانه نیز، نشان‌دهنده ذوق و خلاقیت مردمان دیار سیستان، حتی در شرایط سخت، است. علاوه بر این، پیوند عمیق مردم سیستان با طبیعت، به‌ویژه رود هیرمند و دشت‌های آن، در شکل‌گیری باورها و سبک زندگی آنان نقش بنیادینی ایفا کرده است .
سیستان، در عین برخورداری از ریشه‌های عمیق فرهنگی و تاریخی، نمایانگر پویایی و استمرار این فرهنگ در زندگی معاصر است. این منطقه با مجموعه‌ای از ارزش‌های اصیل ایرانی (همبستگی، اصالت زبانی، خلاقیت هنری و پیوند با طبیعت)، نه‌تنها یک میراث‌گذارنده صرف نیست، بلکه می‌تواند الگویی برای همبستگی ملی و احیای هویت اصیل ایرانی در دنیای امروز باشد، مشروط بر اینکه این گنجینه غنی به درستی شناخته و حفظ شود.
در واقع، سیستان به مثابه یک اکوسیستم فرهنگی کامل عمل می‌کند که تمام این اجزا در کنار هم هویت منحصربه‌فرد و ارزشمند آن را می‌سازند و همین جامعیت، وجه تمایز و اهمیت آن را دوچندان می‌کند.
انتهای خبر/
